Thiên nga đen là gì? Hiện tượng này dùng để mô tả những biến cố bất ngờ, không thể đoán trước nhưng lại gây ra tác động lớn đến thị trường tài chính. Đối với nhà đầu tư, việc đối mặt với những sự kiện như vậy đòi hỏi không chỉ kiến thức mà còn là chiến lược quản lý rủi ro hiệu quả. Vậy làm sao để bảo vệ danh mục đầu tư và tận dụng cơ hội từ những cú sốc thị trường này? Cùng Blogtrading.net khám phá ngay những chiến lược thiết thực để tự tin ứng phó nhé.
Thiên nga đen là gì?
Black Swan hay thiên nga đen là thuật ngữ dùng để ám chỉ những sự kiện ít gặp hay bất thường, chúng xuất hiện đột ngột và gây nên nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với toàn bộ kinh tế thế giới.
Black Swan thường được thấy trong tài chính, nhất là thị trường chứng khoán. Thiên nga đen có thể là một tổ chức tầm cỡ phá sản, mức giá có nhiều biến động lớn và không thể lý giải được bằng những yếu tố căn bản/tin tức cổ phiếu hay tài sản, chỉ số chứng khoán quốc gia tụt dốc không phanh,…
Còn về thị trường tiền mã hóa, thiên nga đen ám chỉ những lần tấn công mạng làm lộ thông tin, các sàn giao dịch lớn không hoạt động, quỹ đầu tư làm ảnh hưởng mạnh mẽ đến tổng vốn hóa thị trường, những thay đổi lớn trên thị trường chung (chứng khoán, giá dầu,…) tác động đến lĩnh vực Crypto.
Nguồn gốc của cái tên thiên nga đen
Lý thuyết thiên nga đen là gì đã được cung cấp phía trên, bạn có tò mò tại sao mọi người lại gọi là thiên nga đen hay không? Cùng blogtrading tìm hiểu nhé.
“Thiên nga đen” là từ ngữ cổ có nguồn gốc từ phương Tây, thời điểm ấy mọi người đều cho rằng thiên ngân chỉ có màu trắng ngoài đời thật. Điều này được mọi người tin tưởng đến thế kỷ 17, sau khi các nhà thám hiểm Hà Lan Willem de Vlamingh nhận thấy một con thiên nga có màu đen xuất hiện tại Úc. Qua đây phá tan cách nhìn nhận trước kia của mọi người, những vấn đề tưởng chừng không có thật nhưng vẫn xảy ra.
Chính vì thế, thuật ngữ “Thiên nga đen” sử dụng ám chỉ những hoạt động hay sự kiện có yếu tố bất ngờ, khan hiếm gây ảnh hưởng lớn và không thế dự đoán. Khái niệm này được nhiều khu vực áp dụng trong tài chính và kinh tế nhờ vào sự phát tán của cuốn sách “The Black Swan” (năm 2007) được viết bởi nhà nghiên cứu Nassim Nicholas Taleb. Còn trong lĩnh vực tài chính, “Thiên nga đen” thể hiện những điều đột ngột, cú sốc lớn chẳng hạn như cuộc khủng hoảng kinh tế toàn thế giới làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường, không có bất kỳ ai dự đoán được điều này.
Một số đặc điểm nhận biết sự kiện Thiên nga đen
Cách thức nhận biết sự kiện thiên nga đen là gì? Một câu hỏi mà được rất nhiều người đặt ra khi tham gia thị trường tài chính. Bạn có thể tham khảo một vài đặc điểm dưới đây để nhận biết hiện tượng Black Swan:
- Không thể lường trước, dự đoán: Các sự kiện thiên nga đen đều xuất hiện một cách đột ngột, mọi người không hề dự đoán trước bằng các hình thức dự báo tiên tiến hiện nay. Thậm chí, không có bất kỳ một dấu hiệu nào có thể phán đoán chúng xảy ra.
- Hiếm hoi: Sự kiện Black Swan đều hiếm hoi và không xuất hiện mỗi ngày. Vì nhiều điểm đặc biệt và hiếm nên mang đến cho thị trường nhiều thử thách để có thể xử lý chúng kịp thời.
- Tác động mạnh mẽ: Thiên nga đen thường đem lại những tác động lớn, không dự đoán được trên hệ thống kinh tế, tài chính và xã hội. Điều này mang đến những suy thoái nghiêm trọng, đối với trường hợp đặc biệt có thể là khủng hoảng.
- Làm thay đổi cách nhìn nhận: Sau khi hiện tượng thiên nga đen xảy ra, mọi người thường sẽ thay đổi quan điểm hay cách nhìn khác về rủi ro và độ an toàn trên thị trường kinh doanh, tài chính.
Biết cách nhận biết và nắm rõ hiện tượng Thiên nga đen là một yếu tố quan trọng để bạn xây dựng phương pháp đối phó và thúc đẩy chiến lược giải quyết, biến cố không lường trong hoạt động kinh doanh, tài chính.
Một vài sự kiện Thiên nga đen chấn động thế giới đã từng xảy ra
Sau các thông tin về Black Swan là gì, nguồn gốc và cách nhận biết sự kiện này. Tiếp theo đây là một số hiện tượng nổi bật về thiên nga đen đã từng xảy ra và hậu quả mà nó mang lại.
Cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997
Cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á từ năm 1997 đến 1998 là một trong những sự kiện thiên nga đen mang đến nhiều ảnh hưởng trên thị trường. Cụ thể, làm tỷ giá hối đoái của tiền tệ tại nhiều khu vực Đông Nam Á giảm sâu, dẫn đến các ngân hàng sụp đổ, nền kinh tế Châu Á tê liệt vào cuối những năm 1990.
Đến giữa thập kỷ cuối thế kỷ 20, nhiều khu vực Châu Á như Thái Lan, Philippines, Malaysia, Indonesia và Hàn Quốc đã chứng kiến đợt tăng trưởng kinh tế lớn. Điều này xuất phát từ việc cho vay bởi các quốc gia quốc ngoại, đẩy mạnh chính sách tiền tệ được đưa ra bởi FED cùng với những điều khoản cho vay tích cực bằng đồng tiền quốc gia. Cuối cùng, nhiều quốc gia thuộc khu vực Châu Á rơi vào tình trạng tín dụng quá mức, sai lệch nghiêm trọng dẫn đến việc không thể trụ vững.
Hiện tượng bong bóng Dotcom vào năm 2001
Sự kiện bong bóng Dotcom hay còn gọi là bong bóng Y2K xuất hiện vào năm 2001, điều này dẫn đến nền kinh tế toàn thế giới bị suy thoái bởi thị trường công nghệ thông tin Dotcom phá sản.
Vào những năm 1990, Internet được mọi người quan tâm và phát triển mạnh, nhiều công ty Dotcom là những công ty công nghệ sử dụng tên miền kết thúc “.com” như Amazon, Google đã đặt niềm tin phát triển và thu về lợi nhuận nhanh chóng vào Internet, điều này kéo theo đông đảo nhà đầu tư tiến hành đầu tư vào những công ty này.
Vì đánh giá giá trị thực tế không đúng nên đến năm 2000 thị trường Dotcom bắt đầu sụt giảm. Mức giá cổ phiếu của các công ty công nghệ tụt dốc, thậm chí có nhiều công ty phá sản. Trader mất đến hàng tỷ đô la Mỹ và lan rộng sang nền kinh tế thế giới. Công ty công nghệ và lĩnh vực liên quan không nhận được nguồn đầu tư ổn định như trước.
Bong bóng Dotcom 2001 đã mang lại một bài học lớn cho tất cả mọi người trên thị trường. Tác động mạnh đến việc đánh giá rủi ro và cách quản lý đầu tư trong công nghệ nói riêng và tài chính nói chung. Sự kiện thiên nga đen này vẫn được nhắc đến nhiều trong nghiên cứu cùng với phân tích nền kinh tế ở hiện tại và trong tương lai.
Cuộc tấn công diễn ra vào ngày 9 tháng 11 năm 2001
Vào ngày 9 tháng 11 năm 2001, một ngày đau thương khi nhiều đối tượng khủng bố tấn công máy bay dân dụng, áp chế toàn bộ hành khách có trên máy bay và đưa họ đến tòa tháp đôi tại Trung tâm Thương mại Thế giới ở thành phố New York, Mỹ.
Sau cuộc tấn công ấy, có đến hơn 2.900 người ra đi mãi mãi và Mỹ đã đưa ra một chiến dịch ngăn chặn khủng bố diện rộng. Tuy nhiên, có nhiều người đồn đoán rằng vụ tấn công tàn khốc này đã được dự đoán trước đó.
Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008
Một hiệu ứng Thiên nga đen gây nên hậu quả cực kỳ nghiêm trọng đó là cuộc khủng hoảng tài chính thế giới diễn ra vào năm 2008, ban đầu xuất hiện trên thị trường tín dụng tại Hoa Kỳ sau đó lan ra toàn thế giới. Cuộc khủng hoảng này bắt nguồn từ những khách hàng không thể chi trả khoản vay mua nhà, tình hình phát triển công cụ tài chính phái sinh rắc rối.
Ở thời điểm đó, giá nhà tụt giảm sâu, nhiều khoản thuế nhà bị tịch thu và thanh khoản không đủ để chi trả các khoản nợ. Nhiều công ty tài chính đều đứng trước thử thách và khó khăn.
Khi hệ thống tài chính không nhận được nhiều sự tin tưởng đã làm mức giá cổ phiếu và các tài sản đồng loạt giảm sâu. Điều này càng trở nên xấu đi khi nhiều tổ chức tài chính phá sản, đặc biệt là ngân hàng Lehman Brothers. Hiệu ứng domino xảy ra, các tổ chức công bố sụp đổ làm cho nền kinh tế thế giới gặp khủng hoảng.
Khi đó Chính phủ cũng áp dụng nhiều chính sách cứu trợ, trong đó có hỗ trợ vốn và tham gia bởi nhà nước nhằm hạn chế sự sụp đổ từ các công ty tài chính lớn. Thế nhưng, những ảnh hưởng của sự kiện này đã kéo dài trong nhiều năm liền.
Brexit
Sau khi chuẩn bị trong một khoảng thời gian dài, Vương quốc Anh đã quyết định rời khỏi Liên minh Châu Âu vào tháng 1 năm 2020. Hoạt động này làm ảnh hưởng đến tỷ giá chứng khoán và khiến thị trường biến động mang lại nhiều hậu quả.
Nhiều chuyên gia đánh giá rằng, sau sự kiện Brexit thì nhân quyền của Anh sẽ gặp nhiều khó khăn lớn, nhất là sự cạnh tranh của các đối thủ trong chính phủ với các yếu tố bảo vệ nhân quyền, các thể chế dân chủ sụt giảm, không khí trở nên trầm lắng và không chấp nhận nhân quyền từ các hãng truyền thống. Thậm chí làm cho nền kinh tế bị suy giảm.
Xem thêm: Sự kiện Brexit: Chi tiết tác động đến kinh tế toàn cầu và thị trường tài chính
Đại dịch COVID-19 vào năm 2020
Sự kiện Black Swan cuối cùng mà chúng tôi muốn nhắc đến đó là Đại dịch Corona diễn ra vào năm 2020, hậu quả mà nó mang lại cực kỳ tồi tệ đối với nền kinh tế trên thế giới. Phương pháp phong tỏa và hạn chế đi lại đã làm cho nền kinh tế bị suy thoái nghiêm trọng. Nhiều hoạt động sản xuất và thương mại trong nước tạm dừng.
Song song với đó, các hoạt động thương mại quốc tế cũng suy giảm nghiêm trọng, cung cứng trên toàn cầu không diễn ra thuận lợi, tác động đến quá trình sản xuất và xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ. Hàng triệu người dân trên thế giới không kiếm được thu nhập, mất việc.
Còn đối với thị trường tài chính, chứng khoán trên thế giới giảm mạnh, giá trị của những loại tài sản ít rủi ro như vàng hay trái phiếu nhà nước lại tăng trưởng cao.
Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ đã áp dụng các biện pháp như hỗ trợ tài chính, trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ các doanh nghiệp. Tuy những biện pháp ấy mang lại hiệu quả tốt nhưng vấn đề khôi phục sau đại dịch vẫn còn nhiều thử thách.
Thiên nga đen trong thị trường crypto
Năm 2021, thị trường tiền điện tử trải qua giai đoạn bùng nổ mạnh mẽ khi hàng loạt quốc gia và tổ chức lớn dần chấp nhận và hỗ trợ crypto. Các loại tiền kỹ thuật số liên tục lập đỉnh giá cao nhất mọi thời đại (ATH), tạo ra tâm lý lạc quan cho nhà đầu tư.
Thế nhưng, sự hưng phấn này nhanh chóng bị dập tắt vào năm 2022 với hai cú sốc lớn là sự sụp đổ của hệ sinh thái Terra (LUNA) cùng stablecoin UST và sự phá sản của sàn giao dịch FTX. Hai sự kiện này đã trở thành những ví dụ tiêu biểu về “thiên nga đen là gì” trong thị trường tiền điện tử.
UST mất giá và hệ sinh thái Terra sụp đổ (5/2022)
Ngày 9/5/2022, UST là stablecoin thuộc hệ sinh thái Terra từng nằm trong nhóm 3 stablecoin lớn nhất thị trường về vốn hóa, bất ngờ mất giá trị ổn định (peg) so với USD, giảm mạnh xuống dưới 0,1 USD. Đây không chỉ là một cú sốc đối với hệ sinh thái Terra mà còn là điểm khởi đầu cho sự sụp đổ dây chuyền của cả hệ thống trị giá hàng chục tỷ USD.
Hậu quả ngay lập tức lan rộng khắp thị trường:
- Tổng vốn hóa thị trường tiền điện tử bốc hơi hơn 400 tỷ USD.
- Giá Bitcoin giảm mạnh xuống 30.900 USD, mất khoảng 21% giá trị.
- Tổng giá trị bị khóa (TVL) trên Terra giảm hơn 90%, làm mất đi niềm tin của nhà đầu tư.
- Các stablecoin khác cũng bị bán tháo hàng loạt, khiến vốn hóa suy giảm đáng kể.
- Nhiều quỹ đầu tư lớn chịu thiệt hại nặng nề, trong đó quỹ Hashed mất hơn 3,5 tỷ USD.
- Hệ sinh thái crypto hàng đầu cũng chịu ảnh hưởng tiêu cực, giá trị giảm sút nghiêm trọng.
Sự kiện FTX phá sản (11/2022)
Ngay sau cú sốc từ Terra, thị trường tiền điện tử lại phải đối mặt với một sự kiện “thiên nga đen” khác khi FTX là sàn giao dịch tiền điện tử lớn thứ hai thế giới tuyên bố phá sản.
Khởi đầu từ ngày 2/11/2022, báo cáo tài chính của Alameda Research, công ty liên quan chặt chẽ với FTX do Sam Bankman-Fried sáng lập tiết lộ rằng phần lớn tài sản của họ trị giá 14,6 tỷ USD lại chủ yếu là token FTT, loại tài sản do chính FTX phát hành. Thông tin này đã dấy lên làn sóng lo ngại về tính minh bạch và khả năng thanh khoản của FTX.
Sau đó, khi tâm lý lo sợ lan rộng, người dùng và các tổ chức lớn đồng loạt rút tiền khỏi sàn FTX. Dù Sam Bankman-Fried đã nỗ lực tìm kiếm nguồn vốn cứu trợ, đến ngày 11/11/2022, FTX chính thức tuyên bố phá sản.
Sự kiện FTX sụp đổ để lại hậu quả nghiêm trọng:
- Vốn hóa toàn thị trường tiền điện tử giảm hơn 60%, từ 13,2 tỷ USD xuống chỉ còn 5 tỷ USD.
- Tổng giá trị bị khóa (TVL) trên hệ sinh thái Solana giảm từ 900 triệu USD xuống còn 300 triệu USD.
- Nhiều quỹ đầu tư lớn mất trắng tài sản, thiệt hại lên đến hàng tỷ USD.
- Các nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng phải gánh chịu tổn thất nặng nề.
Tác động của sự kiện thiên nga đen
Các sự kiện thiên nga đen là những biến cố bất ngờ và không thể dự đoán trước, thường gây ra sự rối loạn trong thị trường tài chính. Không chỉ thị trường truyền thống chịu ảnh hưởng mà thị trường tiền điện tử cũng bị tác động. Tuy nhiên, mức độ và cách phản ứng của 2 thị trường này lại hoàn toàn khác biệt.
Tác động đến thị trường tài chính truyền thống
Sự kiện thiên nga đen với bản chất khó lường và bất ngờ thường gây ra những biến động mạnh mẽ trong thị trường tài chính, bao gồm cả cổ phiếu, trái phiếu và hàng hóa:
- Khủng hoảng tài chính: Những biến cố ngoài dự đoán có thể khiến giá trị của các loại tài sản giảm sâu chỉ trong thời gian ngắn. Thị trường rơi vào trạng thái hoảng loạn, các nhà đầu tư mất niềm tin và hoạt động giao dịch bị đình trệ.
- Khó khăn với các tổ chức tài chính: Tình hình bất ổn kéo theo sự mất cân đối trong thanh khoản của các ngân hàng và tổ chức tài chính. Nhu cầu rút tiền tăng cao có thể dẫn đến hiện tượng “bank run”, làm suy yếu hệ thống tín dụng và đẩy các định chế tài chính vào khủng hoảng.
- Suy thoái kinh tế: Không chỉ ảnh hưởng đến thị trường tài chính, sự kiện thiên nga đen còn tác động mạnh đến nền kinh tế toàn cầu. Các chuỗi cung ứng bị gián đoạn, doanh nghiệp gặp khó khăn, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và tăng trưởng kinh tế giảm sút.
- Bất ổn xã hội và chính trị: Những hệ quả tiêu cực từ khủng hoảng tài chính thường kéo theo sự bất ổn trong xã hội. Chính phủ các quốc gia phải đối mặt với áp lực điều chỉnh chính sách và xử lý hậu quả, làm nảy sinh nhiều mâu thuẫn xã hội.
- Hậu quả dài hạn: Tác động của sự kiện thiên nga đen không chỉ dừng lại trong ngắn hạn mà còn để lại di chứng kéo dài. Các nền kinh tế có thể mất nhiều năm để phục hồi và lấy lại sự ổn định như trước.
Xem thêm: Bank Run là gì? Hiểu về sự rút tiền hàng loạt và nguy cơ đối với thị trường
Tác động đến thị trường tiền điện tử
Trong thị trường tiền điện tử, các sự kiện thiên nga đen có thể gây ra những tác động khác biệt so với thị trường truyền thống, với tính biến động cao và sự phụ thuộc vào tâm lý nhà đầu tư:
- Biến động giá mạnh: Thị trường crypto vốn đã nổi tiếng với sự biến động lớn, nên một sự kiện bất ngờ có thể khiến giá trị các đồng tiền kỹ thuật số sụt giảm nhanh chóng, thậm chí bị bán tháo hàng loạt.
- Tâm lý nhà đầu tư hoang mang: Khi đối mặt với những biến cố không lường trước, tâm lý sợ hãi dễ dàng lan rộng. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ thường có xu hướng bán tháo để bảo toàn vốn, tạo ra áp lực giảm giá và thanh khoản suy yếu.
- Thay đổi chính sách pháp lý: Một sự kiện thiên nga đen có thể thúc đẩy các quốc gia xem xét lại quy định về tiền điện tử. Các quy định mới có thể thắt chặt hoặc hạn chế hoạt động giao dịch và đầu tư trong lĩnh vực này.
- Mất lòng tin của người dùng: Trong thị trường tiền điện tử, niềm tin là yếu tố cốt lõi. Nếu nhà đầu tư mất niềm tin vào nền tảng hoặc tài sản kỹ thuật số, họ sẽ nhanh chóng rút khỏi thị trường, gây ra sự suy giảm đáng kể về vốn hóa.
- Cản trở việc chấp nhận tiền điện tử trên diện rộng: Những sự kiện bất ngờ và tiêu cực có thể làm chậm quá trình mở rộng sử dụng tiền điện tử, khi người dùng trở nên e ngại và các tổ chức hạn chế tích hợp công nghệ blockchain vào hệ thống của họ.
Cách nhà đầu tư chuẩn bị đối phó với Thiên nga đen
Để bảo vệ tài sản và danh mục đầu tư trước những rủi ro không thể đoán trước này, nhà đầu tư cần xây dựng các chiến lược quản lý rủi ro chặt chẽ. Cụ thể:
Hiểu và chấp nhận tính tất yếu của thiên nga đen
Thay vì cố gắng dự đoán thời điểm và cách thức xảy ra của một sự kiện thiên nga đen, nhà đầu tư nên nhận thức rằng những sự kiện này là không thể tránh khỏi. Lịch sử thị trường đã chứng minh rằng khủng hoảng luôn xuất hiện, chỉ là dưới những hình thức và quy mô khác nhau. Thay vì sợ hãi, hãy coi chúng như một phần tự nhiên của chu kỳ thị trường.
Tận dụng cơ hội từ khủng hoảng
Mặc dù lý thuyết thiên nga đen có thể gây ra sự hoảng loạn và giảm giá mạnh, nhưng đó cũng là thời điểm các tài sản giá trị bị định giá thấp. Đầu tư vào các công ty có nền tảng vững chắc, khả năng phục hồi tốt là một chiến lược thông minh. Khi thị trường phục hồi, những doanh nghiệp này thường nhanh chóng lấy lại giá trị.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư
Không bao giờ nên đặt tất cả tài sản vào một kênh đầu tư duy nhất. Để giảm thiểu rủi ro từ các sự kiện bất ngờ, hãy phân bổ vốn vào nhiều loại tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, tiền điện tử hoặc bất động sản. Sự đa dạng hóa giúp đảm bảo rằng khi một thị trường gặp khủng hoảng, các khoản đầu tư khác có thể duy trì giá trị hoặc thậm chí tăng trưởng.
Áp dụng các chiến lược quản lý rủi ro
- Sử dụng các công cụ phái sinh: Các hợp đồng tương lai hoặc quyền chọn có thể giúp bảo vệ danh mục đầu tư khỏi biến động giá đột ngột.
- Giao dịch theo quỹ ETF: Thay vì tập trung vào một cổ phiếu riêng lẻ, ETF cho phép nhà đầu tư tiếp cận một danh mục đa dạng các tài sản, giảm thiểu rủi ro mất trắng do một công ty phá sản.
- Duy trì mức đòn bẩy hợp lý: Tránh sử dụng đòn bẩy cao trong giao dịch, đặc biệt trong thị trường biến động. Đòn bẩy cao có thể dẫn đến thua lỗ nhanh chóng khi thị trường đi ngược hướng kỳ vọng.
Chuẩn bị tâm lý vững vàng
Trong thời điểm khủng hoảng, tâm lý sợ hãi và hoảng loạn thường khiến nhà đầu tư đưa ra quyết định sai lầm như bán tháo tài sản. Hãy giữ bình tĩnh, tuân thủ kế hoạch đầu tư đã đề ra và không bị cuốn theo cảm xúc thị trường.
Theo dõi sát sao thị trường và học hỏi từ lịch sử
Thường xuyên cập nhật tin tức tài chính, phân tích các chỉ số thị trường và xem xét lịch sử các sự kiện khủng hoảng. Điều này giúp nhà đầu tư nắm bắt được các dấu hiệu cảnh báo và học cách ứng phó hiệu quả hơn trong tương lai.
Chấp nhận rủi ro nhưng không liều lĩnh
Cuối cùng, điều quan trọng nhất là phải xác định rõ mức độ rủi ro bạn sẵn sàng chấp nhận. Đặt giới hạn lỗ cho mỗi giao dịch và tuân thủ kỷ luật để tránh mất mát lớn hơn kỳ vọng.
Kết luận
Thiên nga đen là gì mà lại là nỗi khiếp sợ của nhiều người hay cách nhận biết sự kiện Black Swan đã được cung cấp ở phía trên bởi blogtrading. Hy vọng bài viết này sẽ mang đến cho bạn nhiều thông tin về hiện tượng Thiên nga đen.
