Hiện nay trong sự phát triển không ngừng của mạng lưới công nghệ chuỗi khối, càng có nhiều mô hình blockchain được ra mắt. Vậy permissioned blockchain là gì? Đây là mô hình mạng lưới công nghệ khép kín. Trong đó, các thành viên cộng đồng muốn tham gia vào mạng lưới đều cần phải được thông qua từ thực thể hoặc nhóm trung tâm. Hiểu được cơ chế vận hành của permissioned blockchain sẽ giúp cho bạn dễ hình dung hơn về mô hình này. Hãy BlogTrading cùng tìm hiểu sâu thông qua nội dung bên dưới nhé!
Permissioned Blockchain là gì?
Permissioned blockchain là một nền tảng blockchain còn được biết đến là blockchain có cấp quyền. Ở mạng lưới này quyền gia nhập và truy cập hệ thống được một tổ chức hay nhóm những tổ chức có uy tín kiểm soát chặt chẽ. Không giống với mô hình blockchain mở (permissionless) như Ethereum và Bitcoin, mô hình trên đòi hỏi người gia nhập cần được sự cho phép để tiến hành những hoạt động xác thực, giao dịch và kiểm soát những thành phần ở mạng lưới.
Loại blockchain trên thường sử dụng ở những doanh nghiệp, tổ chức khi mà hoạt động quản lý truy cập và bảo toàn dữ liệu được ưu tiên. Permissioned blockchain có hai loại chính là:
- Consortium blockchain hay blockchain liên hợp với quyền quản lý và điều hành được phân bổ giữa một nhóm gồm những tổ chức uy tín
- Private blockchain hay blockchain riêng tư nhận quyền kiểm soát và truy cập được tập trung vào duy nhất một tổ chức.
Cấu trúc và cơ chế vận hành của blockchain có cấp quyền
Blockchain có cấp phép vận hành dựa vào những nguyên tắc cơ sở của công nghệ chuỗi khối. Tuy nhiên, nó sẽ có một vài điểm khác biệt để nhận diện. Đây là một giải pháp lý tưởng đối với môi trường yêu cầu sự quản lý nghiêm ngặt và bảo mật cao cho từng giao dịch.
- Tập trung quyền kiểm soát truy cập: Quyết định ai có thể gia nhập hệ thống và tiến hành những hoạt động trọng yếu đều chủ sở hữu hệ thống định đoạt. Những quyết định trên thường được triển khai bằng cấu trúc kiểm soát đã được thiết lập sẵn, mục đích là đảm bảo độ ổn định và an toàn ở hệ thống.
- Tùy chỉnh cơ chế đồng thuận: Không giống với mô hình blockchain mở của Bitcoin. Đây là mạng lưới dùng cơ chế đồng thuận PoW (Proof of Work) tiêu hao năng lượng lớn. Cơ chế đồng của permissioned blockchain ít tiêu hao tài nguyên và hiệu quả hơn. Những thuật toán như PBFT (Practical Byzantine Fault Tolerance) hay những cơ chế đã được xác định hỗ trợ cải thiện quá trình chứng thực giao dịch, tiết kiệm tài nguyên.
- Quản lý danh tính: Ở hệ thống permissioned blockchain, toàn bộ thành viên đều trải qua xác minh danh tính rõ ràng. Việc trên hoàn toàn khác biệt với những blockchain mở luôn tiên ẩn danh. Kiểm soát danh tính gia tăng sự minh bạch và bảo mật ở những giao dịch ở mạng lưới.
Ưu điểm và hạn chế của permissioned blockchain là gì?
Sau khi biết được khái niệm và cơ chế vận hành của permissioned blockchain là gì, chúng ta cùng khám phá thêm tính hai mặt của nó nhé. Bên dưới là tổng hợp những các điểm mạnh và yếu của blockchain cấp phép:
Ưu điểm nổi bật
Permissioned blockchain đem đến nhiều lợi ích cụ thể, đặc biệt là đối với những tổ chức ưu tiên bảo mật và quản lý thông tin:
- Bảo mật và sự riêng tư cao: Sở hữu toàn quyền kiểm soát toàn bộ mạng lưới và thông tin người dùng, tổ chức vận hành có thể chắc chắn chỉ ai được cấp quyền mới được truy cập và sử dụng thông tin, bảo mật thông tin của hệ thống.
- Tuân thủ pháp lý dễ dàng: Dễ dàng đáp ứng tiêu chuẩn pháp lý: Permissioned blockchain có thể dễ dàng thỏa mãn yêu cầu pháp lý như AML (chống rửa tiền) và KYC (chứng thực khách hàng) nhờ sự quản lý chặt chẽ. Đồng thời nó cũng đảm bảo thực hiện đúng những quy định về sự riêng tư và bảo mật.
- Hiệu suất giao dịch tăng cao: Khối lượng node chứng thực ít và được quản lý, permissioned blockchain giải quyết giao dịch nhanh hơn so với những blockchain mở, đem đến hiệu suất cao và tiết kiệm thời gian giao dịch.
- Khả năng điều chỉnh linh hoạt: Permissioned blockchain được xây dựng và điều chỉnh dựa vào nhu cầu và tình huống áp dụng của mỗi doanh nghiệp, tạo nên sự linh động cao đối với hoạt động triển khai.
- Tiết kiệm năng lượng: Do không dùng những cơ chế đồng thuận tiêu hao tài nguyên, blockchain có quyền truy cập tiết kiệm năng lượng và hạn chế mức phí hoạt động.
Hạn chế cần chú ý
Tuy có nhiều điểm nổi bật nhưng permission blockchain có một vài hạn chế mà người tham gia nên xem xét:
- Tính tập trung cao: Một nhóm tổ chức nằm toàn quyền điều hành gây ra sự mất cân bằng đối với quy trình đưa ra quyết định và suy giảm sự công bằng của hệ thống.
- Thiếu tính minh bạch: Do ưu tiên về bảo mật, tính bảo mật ở những giao dịch bị hạn chế vì không được công khai, việc trên gây ra sự lung lay niềm tin ở người tham gia.
- Phụ thuộc vào nhóm tổ chức điều hành:Tất cả hệ thống đều dựa vào tổ chức vận hành, vì vậy khi tổ chức xảy ra sự cố hay sai sót thì mạng lưới sẽ bị tác động nghiêm trọng.
- Dễ bị tấn công mạng hơn: Khối lượng node ít, blockchain cấp quyền rất dễ bị xâm nhập so với những blockchain phân tán quyền, vì khi một node xảy ra lỗi thì rủi ro hệ thống bị xâm nhập là rất cao.
Permissioned blockchain có những ứng dụng gì trong thực tế?
Chuỗi khối có quyền truy cập đã minh chứng hiệu quả ở nhiều ngành nghề, đem đến những nâng cấp đáng kể trong bảo mật, hiệu quả cũng như tuân thủ quy định:
- Quản trị chuỗi cung ứng: Ở lĩnh vực quản trị chuỗi cung ứng, mô hình này hỗ trợ quan sát và quản lý sản phẩm từ lúc sản xuất cho đến tay người tiêu dùng. Maersk là công ty chuyên vận chuyển hàng hóa đã sử dụng blockchain vào hoạt động kiểm soát và tốt ưu hóa quá trình vận chuyển hàng hóa trên toàn cầu.
- Tài chính – ngân hàng: Những tổ chức tài chính khai thác permissioned blockchain nhằm gia tăng sự bảo mật và tuân thủ những quy định pháp lý. Ví dụ minh họa là Ripple, nền tảng thanh toán đa quốc qua dùng permissioned blockchain, hỗ trợ những giao dịch tài chính nhanh chóng và an toàn.
- Y tế: Ở ngành y, permissioned blockchain hỗ trợ bảo mật thông tin bệnh án, theo dõi xuất xứ thuốc và quản trị chuỗi cung ứng các thiết bị y tế. Việc trên ngoài bảo vệ dữ liệu cá nhân thì nó còn hỗ trợ gia tăng hiệu quả và sự minh bạch ở quy trình y tế.
- Chính phủ và dịch vụ công: Cơ quan chính phủ có thể ứng dụng blockchain cấp quyền để kiểm soát thông tin công dân được minh bạch và an toàn, đồng thời nâng cao hiệu quả và chất lượng dịch vụ công.
- Bảo hiểm: Những công ty bảo hiểm ứng dụng permissioned blockchain với mục đích tự động hóa những quy trình bồi thường, hạn chế gian lận và nâng cao hiệu quả vận hành. Công nghệ trên hỗ trợ gia tăng sự minh bạch và tiết kiệm chi phí hoạt động của lĩnh vực bảo hiểm.
Những mạng lưới Permissioned Blockchain nổi bật
Bên dưới là một vài hệ thống permissioned đáng chú ý, từng nền tảng đều có các ưu điểm thích hợp với những ứng dụng của tổ chức và doanh nghiệp:
Hyperledger Fabric
Đây là dự án về mã nguồn mở được phát triển bởi Linux Foundation. Hyperledger Fabric hướng tới những giải pháp blockchain dành cho riêng doanh nghiệp. Nền tảng trên sở hữu tính năng điều chỉnh cao và được xây dựng để giúp đỡ nâng cao bảo mật, tiềm năng mở rộng và hiệu suất cho doanh nghiệp. Những tổ chức thông qua Hyperledger Fabric được phép xây dựng private blockchain, sở hữu khả năng phân quyền minh bạch và quản lý truy cập hiệu quả.
R3 Corda
R3 Corda chình là mạng lưới blockchain chuyên dụng cho những giải pháp về tài chính – ngân hàng. Corda được phát triển bởi R3. Nền tảng hướng tới hoạt động tạo ra những giao dịch minh bạch và bảo mật ở không gian tài chính. Nền tảng trên khác với những blockchain truyền thống, do mó không đung những public blockchain mà chỉ chú trọng vào những giao dịch giữa những bên liên quan, hỗ trợ hạn chế những vấn đề về sự riêng tư và bảo mật ở lĩnh vực tài chính.
Quorum
Quorum là một phiên bản Ethereum theo mô hình permissioned do J.P. Morgan phát triển. Đây là hệ thống được thiết lập với mục đích đem đến những tính năng của Ethereum ở một không gian có sự kiểm soát, hỗ trợ những tổ chức triển khai giao dịch và smart contract với sự riêng tư và bảo mật cai nhất. Quorum thích hợp với những ứng dụng ở ngành tài chính, nơi đòi hỏi tính bảo mật và sự tuân thủ pháp lý chặt chẽ.
Multichain
Multichain là hệ thống blockchain phù hợp với những ứng dụng của doanh nghiệp. Mục tiêu của nó là đem đến giải pháp private blockchain dễ triển khai và sử dụng. Multichain cho phép những tổ chức xây dựng những hệ thống blockchain độc lập để kiểm soát giao dịch và thông tin với sự bảo mật và an toàn nhất. Nó có tích hợp những chức năng như quản lý truy cập cụ thể và tiềm năng mở rộng linh động, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao hoạt động và cải thiện hiệu quả đối với việc quản lý thông tin.
Các nền tảng trên đều giữ vai trò cốt lõi đối với việc đưa blockchain vào những ngành công nghiệp đa dạng hơn, từ tài chính cho đến chuỗi cung ứng. Luôn thực hiện theo mục tiêu bảo mật và nâng cao quy trình hoạt động.
Phân biệt Permissioned và Permissionless Blockchain
Trong hệ sinh thái blockchain, hai mô hình vận hành phổ biến là permissioned và permissionless. Mỗi loại mang đặc điểm riêng biệt, phản ánh cách thức kiểm soát, hiệu suất vận hành và mức độ phân quyền trong mạng lưới. Việc nắm rõ sự khác nhau giữa hai dạng blockchain này sẽ giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp với mục tiêu sử dụng.
Dưới đây là bảng phân tích theo các khía cạnh cốt lõi giúp bạn có cái nhìn chi tiết hơn:
| Tiêu chí | Permissioned Blockchain | Permissionless Blockchain |
| Quyền truy cập | Người dùng cần được cấp quyền trước khi tham gia vào hệ thống | Bất kỳ ai cũng có thể kết nối và tương tác mà không cần phê duyệt |
| Tốc độ xử lý | Giao dịch được xác nhận nhanh chóng nhờ số lượng node giới hạn | Xử lý chậm hơn do cần đạt được đồng thuận từ nhiều node độc lập |
| Mức độ minh bạch | Dữ liệu có thể được tùy biến công khai theo mức độ cho phép | Mọi giao dịch được ghi nhận công khai, ai cũng có thể tra cứu và xác minh |
| Phân quyền hệ thống | Thiết kế bán tập trung, vẫn có đơn vị kiểm soát nhất định | Phi tập trung thực sự, không có điểm điều khiển trung tâm |
| Mức tiêu hao năng lượng | Tối ưu và tiết kiệm hơn do không cần xử lý đồng thuận phức tạp như PoW | Thường tốn nhiều năng lượng, đặc biệt khi dùng cơ chế đào như Proof of Work |
| Khả năng mở rộng | Dễ dàng điều chỉnh quy mô mạng, phù hợp với mô hình doanh nghiệp | Mở rộng gặp nhiều rào cản do giới hạn kỹ thuật và áp lực đồng thuận toàn mạng |
Tóm lại, nếu bạn đang tìm một giải pháp linh hoạt, dễ kiểm soát và tiết kiệm tài nguyên cho hệ thống nội bộ hay ứng dụng tài chính riêng biệt, permissioned blockchain sẽ mang lại hiệu quả tối ưu. Ngược lại, nếu mục tiêu của bạn là xây dựng nền tảng công khai, hướng đến cộng đồng rộng lớn với tính minh bạch và phân quyền cao, permissionless blockchain sẽ là hướng đi phù hợp hơn.
Triển vọng phát triển của Permissioned Blockchain
Permissioned blockchain đang dần khẳng định vai trò của mình trong bức tranh công nghệ số hóa hiện đại, đặc biệt khi gắn liền với các giải pháp doanh nghiệp. Nhờ cơ chế kiểm soát quyền truy cập và bảo mật cao, mô hình này được dự đoán sẽ đóng vai trò chiến lược trong các lĩnh vực sau:
Kết hợp với mạng lưới IoT
Trong môi trường IoT, việc đảm bảo quyền truy cập chính xác là yếu tố then chốt. Permissioned blockchain hoạt động như một lớp lọc bảo mật, chỉ cho phép thiết bị đã được xác minh giao tiếp và trao đổi thông tin, từ đó giảm rủi ro tấn công và kiểm soát dữ liệu hiệu quả hơn.
Tăng cường hợp tác liên ngành
Các doanh nghiệp trong các lĩnh vực như tài chính, logistics hay y tế hoàn toàn có thể kết nối qua một mạng permissioned blockchain chung. Cơ chế phân quyền giới hạn giúp họ kiểm soát dữ liệu chia sẻ, duy trì tính riêng tư mà vẫn đảm bảo tính toàn vẹn, từ đó mở rộng hợp tác mà không đánh đổi bảo mật.
Tối ưu hóa quy trình vận hành
Permissioned blockchain đóng vai trò như một sổ cái nội bộ, giúp doanh nghiệp theo dõi toàn bộ giao dịch, dòng luân chuyển dữ liệu hay quy trình một cách minh bạch. Điều này không chỉ rút ngắn thời gian xử lý mà còn giảm thiểu sai sót và xung đột giữa các bộ phận hoặc đối tác.
Những vấn đề cần phải giải quyết của Permissioned Blockchain
Tuy nhiên, nếu muốn đưa công nghệ này đi xa hơn, cần giải quyết một số điểm nghẽn kỹ thuật sau:
Xác minh danh tính nghiêm ngặt
Việc bảo đảm rằng chỉ người có thẩm quyền mới được truy cập là điều tiên quyết. Bài toán đặt ra là phải triển khai cơ chế xác thực người dùng đủ mạnh mà không gây trở ngại cho trải nghiệm.
Gia cố an toàn dữ liệu
Dù permissioned blockchain đã mang lại lớp bảo mật đáng kể, nhưng vẫn cần thêm các giải pháp như mã hóa nâng cao, quản lý khóa an toàn và kiểm soát truy cập tầng sâu để ngăn rủi ro nội bộ và tấn công mạng.
Tính tương thích hệ thống
Một mạng permissioned hoạt động hiệu quả phải đảm bảo có thể giao tiếp với các hệ thống khác, kể cả public blockchain hoặc cơ sở dữ liệu truyền thống. Việc thiếu tiêu chuẩn chung và khác biệt trong cơ chế đồng thuận đang là rào cản lớn cho khả năng tích hợp xuyên hệ sinh thái.
Tóm lại, permissioned blockchain không cạnh tranh trực tiếp với public blockchain, mà đi theo một hướng riêng phù hợp với nhu cầu nội bộ, kiểm soát chặt chẽ và tối ưu hiệu suất. Nếu vượt qua các rào cản về bảo mật, định danh và khả năng kết nối, đây sẽ là nền tảng vững chắc giúp doanh nghiệp chuyển đổi số một cách an toàn và bền vững.
Kết luận
Nhìn chung bài viết này cũng đã chia sẻ được tổng quan thông tin về permissioned blockchain là gì. Có thể nhận thấy mô hình blockchain này ngày càng thể hiện rõ vị thế của nó khi đem lại giải pháp blockchain linh hoạt và an toàn ở một hệ sinh thái riêng tư. Với sự ra đời của các giao thức hiện đại như Corda, Quorum hay Hyperledger Fabric thì doanh nghiệp sẽ có thêm nhiều sự lựa chọn blockchain thích hợp.
