Vào giữa năm 2020, DeFi đã bùng nổ và nhanh chóng thay đổi cách người dùng tương tác với tiền điện tử. Không cần thông qua ngân hàng truyền thống, DeFi mang đến cơ hội tài chính công bằng cho mọi người trên toàn cầu. Một trong những dịch vụ nổi bật trong hệ sinh thái này chính là hình thức kiếm lợi nhuận từ việc cung cấp thanh khoản. Vậy chính xác liquidity mining là gì, hoạt động ra sao, có lợi ích và rủi ro gì? Cùng BlogTrading khám phá ngay trong bài viết dưới đây nhé.
Liquidity Mining là gì?
Liquidity Mining là một phương thức cho phép người dùng cung cấp tài sản tiền điện tử chẳng hạn như ETH, USDT vào các Liquidity Pool của các giao thức DeFi. Đổi lại, người tham gia sẽ nhận được phần thưởng dưới dạng token gốc của giao thức mà họ tham gia.
Khái niệm này lần đầu tiên được giới thiệu bởi IDEX vào tháng 10 năm 2017. Sau đó được cải tiến bởi Synthetix vào tháng 7 năm 2019 và trở nên phổ biến nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ của Compound vào tháng 6 năm 2020. Liquidity Mining giờ đây đã trở thành một công cụ quan trọng giúp các giao thức DeFi phân phối token một cách công bằng hơn, đồng thời thu hút thanh khoản từ người dùng để phát triển hệ sinh thái của mình.
Những đặc điểm chính của Liquid Mining là gì:
- Người tham gia không cần phải mua token mà sẽ nhận thưởng bằng token gốc của giao thức (thường là governance token).
- Phần thưởng mà người dùng nhận được sẽ thường tỷ lệ thuận với mức độ thanh khoản mà họ cung cấp cho giao thức.
- Liquidity Mining tạo ra một cơ chế phân phối token công bằng hơn so với các phương thức ICO truyền thống.
Các thuật ngữ cần biết liên quan đến Liquidity Mining
Để hiểu rõ hơn về Liquidity Mining, bạn cần nắm vững các khái niệm cơ bản sau đây:
- Liquidity Pool: Bể thanh khoản là quỹ tiền được tạo ra từ sự đóng góp của nhiều nhà đầu tư, nhằm cung cấp thanh khoản cho các giao dịch trên nền tảng DeFi. Các bể thanh khoản giúp đảm bảo rằng người dùng có thể thực hiện giao dịch mà không gặp phải tình trạng thiếu thanh khoản.
- AMM (Automated Market Maker): AMM là một hợp đồng thông minh tự động định giá tài sản dựa trên các công thức toán học, thay thế cho cơ chế sổ lệnh truyền thống. Thay vì người mua và người bán phải khớp lệnh với nhau, AMM tự động cung cấp giá cho các tài sản dựa trên lượng thanh khoản có trong pool.
- Impermanent Loss: Tổn thất tạm thời xảy ra khi giá của các token trong pool thay đổi không đồng đều. Khi đó, giá trị tài sản bạn rút ra có thể thấp hơn so với giá trị ban đầu bạn đã gửi vào. Tuy nhiên, tổn thất này không phải là vĩnh viễn và có thể được bù đắp khi giá cả ổn định trở lại.
- LP Token: LP Token là token đại diện cho phần đóng góp của bạn trong một pool thanh khoản. Token này giúp xác nhận quyền sở hữu của bạn trong pool và được sử dụng để nhận lại tài sản gốc cùng với phần thưởng sau này.
- Yield Farming: Canh tác lợi nhuận: là quá trình tối ưu hóa lợi nhuận bằng cách di chuyển vốn giữa các pool thanh khoản khác nhau để tìm kiếm nơi có lợi suất cao nhất. Người tham gia sẽ liên tục tìm kiếm các cơ hội sinh lời tốt nhất, nhằm gia tăng lợi nhuận từ việc cung cấp thanh khoản.
>> Xem thêm: Liquidity Provider là gì? Làm cách nào để trở thành nhà cung cấp thanh khoản?
Cơ chế hoạt động của Liquidity Mining
Quy trình tham gia vào Liquidity Mining có thể được chia thành các bước cơ bản như sau:
- Chọn giao thức và cặp giao dịch: Người dùng sẽ lựa chọn nền tảng DeFi mà họ muốn tham gia như Uniswap hoặc Compound, sau đó chọn cặp token mà họ muốn cung cấp thanh khoản. Ví dụ, họ có thể chọn cung cấp thanh khoản cho cặp ETH/USDT.
- Gửi tài sản vào Liquidity Pool: Tiếp theo, người dùng sẽ gửi tài sản của mình vào Liquidity Pool theo tỷ lệ nhất định. Thông thường, tỷ lệ này sẽ là 1:1 về giá trị giữa các token trong cặp (ví dụ gửi 1 ETH và 1000 USDT nếu tỷ lệ giá trị tương đương).
- Nhận LP Token: Sau khi đã gửi tài sản vào pool, người dùng sẽ nhận lại LP Token. Liquidity Provider Token này đại diện cho phần sở hữu thanh khoản mà người dùng đã đóng góp vào pool. Điều này giống như một chứng chỉ xác nhận quyền lợi của họ trong pool đó.
- Kiếm lợi nhuận: Người dùng sẽ nhận được lợi nhuận từ nguồn chính là phí giao dịch, mỗi khi có giao dịch diễn ra trên nền tảng, người cung cấp thanh khoản sẽ nhận được một phần phí giao dịch từ các giao dịch đó. Ngoài ra, người tham gia cũng nhận được phần thưởng từ giao thức dưới dạng token gốc. Phần thưởng này thường được phát theo tỷ lệ tương ứng với mức độ đóng góp của mỗi người dùng.
- Rút thanh khoản: Khi muốn rút lại tài sản đã cung cấp, người dùng có thể rút thanh khoản của mình bất kỳ lúc nào. Họ sẽ nhận lại tài sản ban đầu đã gửi vào cùng với phần lợi nhuận từ phí giao dịch và phần thưởng token gốc của giao thức.
Lợi ích của Liquidity Mining là gì?
Liquidity Mining mang đến nhiều lợi ích đáng kể cho cả người dùng và các giao thức DeFi. Dưới đây là một số lợi ích nổi bật của Liquidity Mining là gì:
Đối với người dùng
- Thu nhập thụ động: Người tham gia có thể kiếm được lợi nhuận từ phí giao dịch và phần thưởng token mà không cần phải thực hiện giao dịch liên tục. Đây là một cách để tạo ra thu nhập mà không cần phải theo dõi thị trường thường xuyên.
- Tiếp cận token mới: Liquidity Mining mở ra cơ hội nhận được token của các dự án mới và tiềm năng ngay từ giai đoạn đầu, giúp người dùng có cơ hội đầu tư sớm vào các dự án có tiềm năng tăng trưởng cao.
- Quyền quản trị: Nhiều giao thức thưởng cho người tham gia bằng các token quản trị, cho phép họ tham gia vào quá trình ra quyết định và bỏ phiếu về các thay đổi quan trọng trong tương lai của giao thức.
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Thông qua việc tham gia Liquidity Mining, người dùng có thể đầu tư vào nhiều dự án khác nhau, từ đó giúp giảm thiểu rủi ro bằng cách không chỉ dồn tất cả vốn vào một dự án duy nhất.
Đối với giao thức DeFi
- Thu hút thanh khoản: Liquidity Mining là công cụ quan trọng giúp các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) thu hút đủ thanh khoản, đảm bảo rằng các giao dịch có thể thực hiện mượt mà mà không gặp phải tình trạng thiếu hụt.
- Phân phối token công bằng: Quá trình này thay thế mô hình ICO truyền thống bằng cách phân phối token một cách công bằng cho cộng đồng người dùng.
- Xây dựng cộng đồng: Thông qua việc thưởng cho những người tham gia, các giao thức DeFi có thể tạo ra một cộng đồng người dùng trung thành, góp phần vào sự phát triển và duy trì của giao thức.
- Thử nghiệm nhanh: Liquidity Mining giúp các dự án mới nhanh chóng thu hút vốn và người dùng, giúp thử nghiệm các ý tưởng và tính năng mới trong môi trường thực tế một cách nhanh chóng.
Các rủi ro cần lưu ý của Liquidity Mining
Mặc dù Liquidity Mining mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng không thiếu những rủi ro mà người tham gia cần phải cân nhắc:
- Tổn thất tạm thời: Một trong những rủi ro lớn nhất là tổn thất tạm thời, xảy ra khi giá của các token trong pool thay đổi không đồng đều. Nếu sự chênh lệch giá quá lớn, bạn có thể nhận lại ít giá trị hơn so với việc giữ token bên ngoài pool.
- Rủi ro từ smart contract: Hợp đồng thông minh là yếu tố quan trọng trong Liquidity Mining, nhưng nếu hợp đồng chứa lỗi hoặc bị tấn công, người tham gia có thể mất toàn bộ tài sản của mình.
- Biến động giá token thưởng: Giá trị của token thưởng có thể giảm mạnh nếu nhiều người tham gia cùng lúc bán ra, làm giảm giá trị thực tế của phần thưởng mà bạn nhận được.
- Rủi ro thanh lý: Một số nền tảng cung cấp Liquidity Mining với đòn bẩy, như Bybit đòn bẩy lên đến 5x. Tuy nhiên, điều này làm tăng khả năng bị thanh lý tài khoản nếu thị trường diễn biến không thuận lợi.
- Exit scam: Có một số dự án có thể thực hiện lừa đảo bằng cách đóng cửa và rút hết số vốn của người tham gia, như trong trường hợp Compounder Finance bị mất đến 12.5 triệu USD.
Các chiến lược Liquidity Mining phổ biến
Các giao thức DeFi sử dụng nhiều chiến lược khác nhau để thu hút và giữ chân người dùng tham gia vào Liquidity Mining. Dưới đây là một số chiến lược phổ biến:
Fair Launch (Khởi động công bằng)
Chiến lược này phân phối 100% token thông qua Liquidity Mining, không dành bất kỳ token nào cho đội ngũ phát triển hay nhà đầu tư. Điều này tạo ra một sân chơi công bằng, nơi tất cả người tham gia đều có cơ hội như nhau, giúp giao thức thu hút sự chú ý của cộng đồng và xây dựng sự minh bạch.
Programmatic Decentralization (Phân quyền theo chương trình)
Trong chiến lược này, giao thức dần trao quyền quản trị cho cộng đồng thông qua việc phân phối token. Điều này giảm dần sự kiểm soát của đội ngũ phát triển, giúp tạo dựng sự tự chủ cho giao thức và khuyến khích cộng đồng tham gia vào các quyết định quan trọng của giao thức.
Growth Marketing (Tiếp thị tăng trưởng)
Đây là chiến lược khuyến khích hành vi người dùng trong thời gian ngắn để nhanh chóng xây dựng hệ sinh thái. Các giao thức áp dụng chiến lược này thường cung cấp phần thưởng hấp dẫn để thu hút người dùng tham gia ngay từ những ngày đầu, giúp hệ sinh thái phát triển mạnh mẽ hơn.
Time Multiplier (Tăng thưởng theo thời gian)
Chiến lược này khuyến khích người dùng giữ thanh khoản lâu dài bằng cách tăng phần thưởng theo thời gian tham gia. Ví dụ, Ampleforth thưởng 1x cho người dùng trong ngày đầu tiên, 2x vào ngày thứ 30 và 3x vào ngày thứ 60. Điều này tạo động lực cho người tham gia không chỉ cung cấp thanh khoản mà còn giữ nó lâu dài để nhận được phần thưởng cao hơn.
Điều chỉnh thông số linh hoạt
Một số giao thức như Balancer sử dụng các yếu tố như ratioFactor phạt pool không cân bằng và feeFactor để tối ưu chất lượng thanh khoản. Những thông số này giúp điều chỉnh tỷ lệ phần thưởng dựa trên mức độ cân bằng của các tài sản trong pool, từ đó đảm bảo rằng thanh khoản được duy trì ổn định và hiệu quả hơn.
Các nền tảng Liquidity Mining hàng đầu
Có nhiều nền tảng khai thác thanh khoản phổ biến và được sử dụng rộng rãi trong cộng đồng DeFi hiện nay. Mỗi nền tảng này đều có những đặc điểm riêng biệt, phù hợp với các chiến lược và nhu cầu khác nhau của người dùng.
Dưới đây là những nền tảng Liquidity Mining phổ biến và được sử dụng rộng rãi trong cộng đồng DeFi hiện nay:
Uniswap
Uniswap là một trong những sàn DEX hàng đầu, nổi bật với cơ chế AMM đơn giản, giúp người dùng dễ dàng cung cấp thanh khoản và thực hiện giao dịch. Một trong những ưu điểm của Uniswap là phí giao dịch thấp, không yêu cầu KYC và người dùng vẫn giữ quyền kiểm soát tài sản của mình. Tuy nhiên, một nhược điểm lớn là có thể xảy ra rủi ro liên quan đến hợp đồng thông minh bị khai thác hoặc giả mạo.
Compound
Compound là nền tảng đầu tiên áp dụng Liquidity Mining trong mô hình lending/borrowing. Sau khi triển khai Liquidity Mining, TVL của Compound đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ $91 triệu lên đến $12 tỷ. Tuy nhiên, việc tối ưu hóa giao thức trong trường hợp sử dụng thanh khoản lớn vẫn là một vấn đề cần lưu ý.
Balancer
Balancer nổi bật bởi khả năng hỗ trợ đến 8 token trong một pool, giúp người dùng có sự linh hoạt lớn trong việc tạo ra các pool thanh khoản đa dạng. Nó có ưu điểm là hợp đồng thông minh được kiểm tra an toàn qua nhiều lần kiểm toán, mang lại sự tin cậy cho người dùng. Tuy nhiên, nền tảng này lại có nhược điểm là phí gas cao khi giao dịch và chỉ hỗ trợ các token thuộc chuẩn ERC-20.
Bybit
Bybit mang đến một lựa chọn khác cho Liquidity Mining với tính năng hỗ trợ đòn bẩy lên đến 5x, giúp các nhà giao dịch có thể tối đa hóa lợi nhuận nhanh chóng. Bybit cũng có tính năng tự động tái cân bằng tỷ lệ token, giúp giảm bớt khối lượng công việc của người dùng. Tuy nhiên, việc sử dụng đòn bẩy cao cũng đi kèm với rủi ro thanh lý tài khoản nếu không kiểm soát tốt.
Curve
Cuối cùng, Curve là nền tảng tập trung vào các stablecoin, giúp giảm thiểu rủi ro impermanent loss nhờ vào sự ổn định về giá trị của các stablecoin. Đây là một ưu điểm lớn khi so với các nền tảng khác, vì sự biến động giá của stablecoin thường rất ít. Tuy nhiên, việc duy trì thanh khoản ổn định trong các tình huống nhất định vẫn có thể gặp phải khó khăn.
Có nên đầu tư vào Liquidity Mining không?
Bạn nên tham gia vào Liquid Mining nếu như bạn đã hiểu rõ về cơ chế hoạt động của nó và các rủi ro liên quan. Điều quan trọng là bạn cần có khả năng chấp nhận những rủi ro cao, bởi thị trường crypto có thể có sự biến động mạnh mẽ. Bạn cũng nên tin tưởng vào tiềm năng phát triển của các giao thức DeFi mà bạn tham gia và có chiến lược quản lý vốn phù hợp để giảm thiểu các tác động tiêu cực có thể xảy ra. Thêm vào đó, nếu bạn sẵn sàng giữ thanh khoản trong thời gian dài để tối ưu hóa lợi nhuận, Liquidity Mining có thể là một kênh đầu tư hiệu quả.
Tuy nhiên, nếu bạn không hiểu rõ về cách thức hoạt động của Liquidity Mining hoặc có nhu cầu thanh khoản ngắn hạn, thì đây có thể không phải là sự lựa chọn phù hợp. Nếu bạn không chịu được những biến động mạnh mẽ của thị trường crypto, hoặc không có khả năng đánh giá chính xác chất lượng của các dự án DeFi, thì bạn nên cân nhắc kỹ lưỡng trước khi tham gia.
Theo các chuyên gia, Liquidity Mining có thể là một lựa chọn an toàn và đáng tin cậy nếu bạn lựa chọn đúng giao thức uy tín và xây dựng chiến lược đầu tư hợp lý. Tuy nhiên, đây không phải là một kênh đầu tư “làm giàu nhanh” mà đòi hỏi người tham gia có kiến thức, sự kiên nhẫn và khả năng quản lý rủi ro tốt.
Các bài học từ thành công và thất bại
Lịch sử của Liquidity Mining đã chứng kiến cả những thành công rực rỡ và những thất bại đáng tiếc, từ đó rút ra những bài học quan trọng cho những người tham gia và các dự án.
Thành công
Uniswap là một trong những giao thức DeFi nổi bật với sự tăng trưởng vượt bậc trong quá trình Liquidity Mining. TVL (Total Value Locked) của Uniswap đã tăng từ 1 tỷ USD lên 3 tỷ USD chỉ trong vòng 2 tháng triển khai Liquidity Mining (từ tháng 9 đến tháng 11 năm 2020).
Compound cũng là một ví dụ thành công đáng chú ý, khi TVL của nền tảng này tăng 131 lần, từ 91 triệu USD lên đến 12 tỷ USD sau khi triển khai Liquidity Mining. Điều này chứng tỏ khả năng thu hút thanh khoản mạnh mẽ khi các nhà đầu tư nhận thấy tiềm năng lợi nhuận từ việc tham gia vào các pool thanh khoản.
Thất bại
Mặc dù Liquidity Mining đã giúp một số dự án phát triển mạnh mẽ, nhưng cũng không ít dự án phải đối mặt với sự sụt giảm thanh khoản nghiêm trọng sau khi kết thúc chương trình. Ví dụ như Ampleforth, tỷ lệ người dùng duy trì giảm mạnh từ 70% xuống 44% chỉ sau 78 ngày, cho thấy sự không bền vững nếu không có cơ chế giữ chân người dùng lâu dài. Hơn nữa, thanh khoản rút ra quá nhiều, chỉ còn lại 11% tổng tiền gửi ban đầu, làm giảm hiệu quả của các pool thanh khoản.
Bài học rút ra
Một trong những bài học quan trọng là cần có cơ chế khuyến khích thanh khoản dài hạn, giúp người dùng duy trì đóng góp lâu dài vào hệ sinh thái. Ngoài ra, các thông số của chương trình Liquidity Mining cần phải được điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với sự thay đổi của thị trường và tránh tình trạng mất thanh khoản đột ngột khi kết thúc chương trình.
Tokenomics hay cơ chế phát hành và phân phối token, cần phải được thiết kế một cách cẩn thận để tránh việc bán tháo token khi giá trị giảm sút, điều này sẽ gây ảnh hưởng xấu đến dự án. Cuối cùng, chất lượng người dùng luôn quan trọng hơn số lượng, vì một cộng đồng bền vững và chất lượng sẽ giúp dự án phát triển lâu dài, thay vì chỉ thu hút số lượng người tham gia lớn mà không có sự gắn bó thực sự.
Xu hướng phát triển tương lai của Liquidity Mining
Liquidity Mining đang trải qua một sự phát triển mạnh mẽ, với nhiều cải tiến và biến thể mới nhằm giải quyết các hạn chế hiện tại. Một trong những xu hướng đáng chú ý là sự kết hợp giữa Liquidity Mining và Staking, nơi người tham gia sẽ khóa token thưởng để nhận thêm lợi nhuận, giúp giảm áp lực bán token trên thị trường. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho người tham gia mà còn giúp duy trì giá trị của token trong dài hạn.
Thêm vào đó, các nền tảng đang áp dụng mô hình Dynamic Rewards. Điều này giúp tạo ra một hệ thống thưởng công bằng và hiệu quả hơn, phù hợp với các điều kiện thị trường thay đổi.
Một xu hướng khác là Layered Farming, trong đó người dùng được phân tầng dựa trên mức độ cam kết, giúp tối ưu hóa phân phối phần thưởng. Điều này cho phép các dự án thu hút được những người tham gia thực sự có ý định đóng góp lâu dài, đồng thời khuyến khích các nhà đầu tư trung thành.
Xu hướng tích hợp NFT vào Liquidity Mining cũng đang ngày càng trở nên phổ biến. NFT sẽ đại diện cho vị thế thanh khoản của người tham gia, mang đến khả năng giao dịch và tùy chỉnh cao hơn cho các nhà đầu tư, tạo thêm giá trị cho token và nền tảng.
Cuối cùng, Cross-chain Liquidity Mining đang mở rộng thanh khoản xuyên chuỗi, giúp tối ưu hóa việc sử dụng vốn trên nhiều blockchain khác nhau, làm tăng tính hiệu quả và khả năng tiếp cận của các giao thức DeFi.
Kết luận
Liquidity Mining đã thực sự làm thay đổi cách thức phân phối token và thu hút thanh khoản trong hệ sinh thái DeFi. Mặc dù mang đến nhiều cơ hội sinh lời, người tham gia cần nắm rõ cơ chế hoạt động và các rủi ro tiềm ẩn của Liquidity Mining là gì. Việc lựa chọn các giao thức uy tín, đa dạng hóa danh mục đầu tư và có chiến lược quản lý rủi ro hợp lý sẽ giúp tối ưu hóa lợi nhuận từ Liquidity Mining.
