Sự kiện FTX phá sản từng khiến cả thị trường tiền mã hóa rúng động, kéo theo loạt hệ lụy nghiêm trọng cho nhà đầu tư toàn cầu. Từng là sàn giao dịch lớn thứ hai chỉ sau Binance, FTX được xem là biểu tượng thành công dưới thời Sam Bankman-Fried. Nhưng cũng chính ông đã góp phần khiến đế chế FTX sụp đổ. Vậy điều gì thật sự đã xảy ra? Cùng BlogTrading khám phá toàn cảnh vụ phá sản FTX và bài học đắt giá dành cho cộng đồng trader ngay dưới đây!
Điều gì đã khiến cho sàn giao dịch FTX sụp đổ?
Trước khi tìm hiểu quá trình sàn FTX phá sản, thì chúng ta sẽ điểm ra một vài nét nổi bật ở thời kỳ huy hoàng của sàn và những sai lầm dần dần xuất hiện khiến FTX sụp đổ. Cái tên Sam Bankman-Fried (SBF) đã không còn quá xa lạ đối với các nhà đầu tư trên thị trường tiền điện tử, ông được đánh giá cao về tài năng và khả năng của mình trong lĩnh vực crypto. Ngoài ra, từ sớm SBF đã nhìn nhận được tiềm năng mở rộng và phát triển của Bitcoin, vì thế ông đã bắt đầu giao dịch và thu về lợi nhuận thông qua việc mua ở mức giá thấp và bán ra ở giá cao.
Khẳng định vị thế và phát triển mạnh mẽ của FXT trên thị trường Crypto
Ở khoảng thời gian trước đó, SBF tập trung giao dịch BTC và thu về lợi nhuận cao từ sự chênh lệch giữa giá mua và giá bán tại thị trường Hàn Quốc (nơi đây có mức giá BTC cao hơn so với các thị trường khác trên thế giới). Sự chênh lệch ấy có tên gọi là “Kimchi Premium”, cái tên khiến người ta liên tưởng đến một món ăn truyền thống và hầu như xuất hiện trong mỗi bữa ăn của người Hàn Quốc, đó là bắp cải ngâm chua.
SBF đã bỏ ra rất nhiều thời gian để tập trung tìm hiểu, phân tích cũng như đánh giá chi tiết về thị trường. Sam Bankman-Fried cho thành lập công ty với cái tên Alameda. Kể từ thời điểm ông vận hành công ty của mình, từng có thời gian SBF thu về 1 triệu USD mỗi ngày, các chuyên gia đánh giá tài sản của nhân vật này khoảng 40 tỷ đô la Mỹ.
Không phải bất kỳ ai cũng có thể đạt được những thành công này, có lẽ vì sự khôn ngoan, linh hoạt và nhạy bén khi nhận thấy bản thân có thể kiếm lời từ sự chênh lệch giá tại các sàn giao dịch. Chính vì tài năng và thành công vang dội của Sam Bankman-Fried nên đã có rất nhiều nhà đầu tư trên thế giới tin tưởng ông. Trên thực tế, những điều này đều rất khó để thực hiện và đạt hiệu quả, thậm chí ở thời điểm đó tiền mã hóa vẫn còn lạ lẫm và ít phủ sóng trên thị trường tài chính. Điều này yêu cầu khi tạo ra một hệ thống giao dịch đòi hỏi nền móng phải vững mạnh, tạo sự liên kết và hạ tầng có tính phức tạp cao.
Thành công ở bước đầu đã tạo điều kiện cho sự phát triển không ngừng, công ty của ông dần dần được biết đến nhiều hơn và quy mô hoạt động cũng được nới lỏng. Bởi sự thành công lớn này cũng nuôi hy vọng trong Sam Bankman-Fried sáng lập nên một sàn giao dịch cho riêng mình có tên FTX. Khoảng cuối năm 2019, sàn giao dịch tiền điện tử FTX bắt đầu hoạt động, chỉ vừa ra mắt sàn đã ghi nhận lượng khách hàng tham gia cực kỳ cao và nhận mức đầu tư lên đến 2 tỷ USD.
Chỉ trong thời gian ngắn, SBF đã lãnh đạo FTX duy trì hoạt động bình thường và quản lý tiền gửi lớn của các nhà đầu tư trên toàn thế giới. Thậm chí, Sam còn từng nói rằng bản thân sẽ thu mua lại Goldman Sachs – một ngân hàng tầm cỡ, từ đó trở thành người quyền lực tại Washington. Tuy nhiên, tất cả viễn tưởng này đều sụp đổ nhanh chóng.
Xuất hiện những sai lầm và nguy cơ FTX phá sản
Khi đó, giá tiền số có xu hướng giảm mạnh mẽ, đây cũng được coi là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sập sàn FTX, vấn đề này chưa bao giờ được SBF quan tâm. Dựa trên số liệu mà chúng tôi có được, sau đợt giảm giá sâu hoạt động kinh doanh của sàn FTX chịu thiệt hại lớn, sau đó vài tháng sàn chính thức phá sản.
Trong thời gian vật lộn với những khó khăn, Sam đã cố gắng hết sức để có thể giúp mọi hoạt động của sàn được diễn ra. Công ty do ông thành lập là Alameda đã đi vay mượn và đầu tư vào những công ty đang gặp rắc rối. SBF đã có hành động khiến khách hàng không thể tha thứ khi tự ý dùng tiền gửi của trader tại sàn FTX để trả nợ. Sam Bankman-Fried tưởng chừng mọi việc làm của mình có thể che dấu, thế nhưng tất cả đã được phơi bày sau đó. Mọi hoạt động của SBF đã được phanh phui ngay trên Twitter (nền tảng X) trong cuộc xung đột giữa Sam và Changpeng Zhao.
Khi cảm thấy bản thân đang ở thế bất lợi, Sam lựa chọn nộp đơn hỗ trợ bảo hộ phá sản tại Delaware đối với sàn giao dịch FTX và các công ty được ông kiểm soát.
Từng là người hùng với nhiều thành tựu trên thị trường crypto nhưng giờ đây lại là kẻ thất bại với nhiều lỗi lầm. Trong quá trình chờ xét xử, SBF bị giam giữ tại Trung tâm Giam giữ Brooklyn. Hầu như, các sàn giao dịch kém chất lượng đều bất chấp sử dụng nhiều biện pháp để lấp liếm hành vi của mình với mục đích riêng.
Sàn FTX phá sản chính thức
Sàn FTX sập cũng là trạm dừng cuối cùng của sự nghiệp Sam Bankman Fried, cụ thể là sau đợt thanh khoản vào năm 2020. Sau sự kiện này và đợt thanh khoản khổng lồ cũng kéo theo nhiều nhà môi giới không thể hoạt động, phá sản. Rõ ràng nhất là dự án stablecoin Terra USD và đồng mã hóa LUNA, khiến thị trường tổn thất 60 tỷ đô la Mỹ. Không dừng lại ở đó, Three Arrows Capital – 3AC cũng không trụ vững, tin tức này đã khiến thị trường crypto xôn xao vì đây là dự án crypto có sức ảnh hưởng. Không chỉ ảnh hưởng lớn đến 3AC mà còn làm cho hệ thống “đòn domino” không thể hoạt động. Do đó, các tổ chức tài chính và cho vay đã nhận về khoản nợ khổng lồ.
Vì các tổ chức trên thị trường có sự gắn kết chặt chẽ nên kéo dài sự ảnh hưởng. Three Arrows Capital đã tiến hành vay từ các nhà môi giới và cho vay với nhiều mục đích khác nhau, vì không đủ khả năng chi trả nên các tổ chức như Voyager Digital và Celsius đã bị ảnh hưởng lớn. Hệ thống này đạt được kết quả tốt khi các giá trị tiền số có dấu hiệu tăng. Năm 2022, thị trường crypto biến động mạnh mẽ khi giá của Bitcoin và Ethereum giảm sâu, cụ thể đến hơn 50%.
Đòn bẩy là vấn đề khiến nhiều cá voi crypto gặp phải khó khăn, trong đó có các tổ chức lớn như Lehman Brothers, Bear Stearns, Long-Term Capital Management hay các nhà môi giới như 3AC, FTX,… Dựa trên đánh giá của chuyên gia Hart Lambur thì “Đòn bẩy chính là yếu tố chính hình thành nên thay đổi lớn trong các định chế tài chính”.
Sam Bankman Fried đã sử dụng trái phép tài sản của nhà đầu tư tại FTX
Năm 2022, thị trường tiền số không có dấu hiệu khá khẩm mà càng tệ hơn nên làm cho Alameda Research đứng trước bờ vực phá sản. Nhiều người dùng đã yêu cầu công ty phải thanh toán những khoản nợ của họ, tuy nhiên họ vẫn giữ tình trạng im lặng.
Trước tình cảnh ấy, Alameda đã có hành động điên rồ khi dùng tài sản của khách hàng tại sàn FTX để giải quyết khoản nợ. Trong cuộc phỏng vấn, SBF cũng đã thừa nhận việc này và con số vẫn chưa được cung cấp cụ thể.
Theo như nguồn tin của CNBC, sàn FTX dùng trái phép tiền của nhà đầu tư đã vi phạm điều khoản và điều kiện được đưa ra sẵn. Với các tổ chức tài chính thuộc trung tâm tài chính phố Wall, thì việc làm này đã vi phạm luật chứng khoán Mỹ.
Chuyên gia của quỹ đầu tư Castle Island Venture là Nic Carter đã đưa ra đánh giá của mình trên CNBC rằng “Giữa FTX và Alameda không có mối quan hệ rõ ràng, bí ẩn”. “Làm mất độ uy tín và tính chuyên nghiệp, thậm chí vi phạm các điều lệ và quy định được thị trường đề ra”.
Hình thức hoạt động chung của các công ty trên thị trường crypto là cho phát hành nhiều token hay đồng tiền mã hóa khác nhau, giúp thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư vào sàn.
Điều bận tâm nhất là sàn giao dịch FTX đã tự ý dùng tài sản của khách hàng khi chưa được họ đồng ý. Sàn đã sử dụng tiền để chi trả cho các khoản vay, động cơ để họ thực hiện điều này với mong muốn gặt hái các thành công vượt trội khi đầu tư mạo hiểm.
Để dấu diếm các hoạt động xấu xa ấy, Sam Bankman-Fried đã sử dụng nhiều cách thức khác nhau như cho ra mắt các đồng coin mới để che đậy việc sàn đang gặp vấn đề về tài chính.
Khoảng thời gian đó, Sam vẫn thường xuyên tham gia các hoạt động diễn thuyết với vai trò là một doanh nhân thành đạt, góp mặt trong các hội nghị và xây dựng hình ảnh “nhà lãnh đạo” tài giỏi trên thị trường tiền điện tử. Để có tên tuổi và sự nổi tiếng cũng nhờ vào Michael Kives đã giúp ông nhiều, cụ thể là Kives đã giới thiệu Sam với truyền thông và cầu nối cho các nhà đầu tư tiềm năng.
Phía sau có sự giúp sức của Michael Kives – nhà đầu tư có sức ảnh hưởng trong giới điện ảnh Hollywood và ông Bryan Baum – đối tác thân thiết của SBF, từ đây Sam có được các mối quan hệ tốt với những ông lớn như Orlando Bloom, ca sĩ Katy Perry, cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton, diễn viên Leonardo DiCaprio và thống đốc của Saudi Arabia.
Theo như dữ liệu của toà án, SBF đã bỏ ra khoảng 700 triệu USD cho công ty mà Michael Kives cùng sáng lập và đại diện. Ở mỗi lần hợp tác, Kives và Baum sẽ nhận về số tiền khoảng 125 triệu USD.
Cả Kives và Baum là cầu nối quan trọng giúp Sam xây dựng các mối quan hệ làm ăn và tạo tên tuổi của mình, thậm chí là kêu gọi họ tham gia vào thị trường tiền mã hóa. Trước khi FTX sụp đổ, bởi những lời kêu gọi và chia sẻ của những người nổi tiếng trong showbiz, vận động viên, doanh nhân và những người có quyền lực đã làm cho cộng đồng và thị trường crypto phát triển mạnh mẽ hơn.
Sau khi cuộc xung đột diễn ra giữa hai nhà sáng lập FTX và Binance thì mọi sự thật đều được phơi bày trước ánh sáng.
Những tranh cãi và hậu quả nhận lấy sau khi FTX phá sản
Sau khi nắm được tại sao sàn FTX sập hay các hành động không thể chấp nhận của Sam, thì chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu những hậu quả mà thị trường gánh chịu sau khi FTX phá sản.
Vào năm 2019, Binance và FTX đã hợp tác với nhau, sàn giao dịch Binance đầu tư vào chiến lược của FTX, nắm giữ một phần token của FTX (FTT) giúp thúc đẩy sự phát triển của FTX. Ban đầu, hoạt động này mang lại nhiều hiệu quả và lợi ích cho cả hai. Tuy nhiên sau vài năm, cả hai đã có dấu hiệu rạn nứt. Đến mùa hè năm 2022, Sam công khai chỉ trích sàn Binance thao túng thị trường và không minh bạch trong quá trình hoạt động. SBF còn mong muốn các tổ chức và cơ quan tiến hành điều tra sàn Binance.
Ngày 2 tháng 11 năm 2022, CoinDesk đã công bố bảng cân đối kế toán của Alameda Research, mọi người cũng dễ dàng nhận thấy quỹ này đang nắm giữ lượng lớn FTT, token này được đánh giá có tính thanh khoản thấp.
Ngay sau đó, nghi vấn về sự rõ ràng trong hoạt động thanh toán của quỹ Alameda và sàn FTX. Các nhà đầu tư của sàn bất an và đồng loạt rút hết tại sàn, đây cũng là bước đầu cho sự sụp đổ của FTX. Sam cùng chia sẻ rằng chỉ trong 5 ngày FTX đã xử lý rất nhiều yêu cầu rút tiền đến hàng chục triệu USD mỗi ngày, sàn đã phải thua lỗ đến 5 tỷ đô la Mỹ.
Thị trường crypto là địa điểm đầu tư có nhiều biến động bất ngờ, việc FTX phá sản phần nào là do mức độ lan truyền thông tin khiến nhiều khách hàng vội đưa ra quyết định rút tiền. Fabian Astic – thuộc bộ phận kỹ thuật số Moody cho rằng “Tâm lý thị trường tiền điện tử khi xảy ra các biến động sẽ phản ứng nhanh hơn so với thị trường tài chính truyền thống”.
Ngày 11 tháng 11 năm 2022, FTX và quỹ Alameda đã chính thức nộp đơn phá sản, kết thúc thời kỳ huy hoàng của SBF. Kết quả là nhân vật này chịu 7 tội danh tài chính, gồm lừa đảo và rửa tiền, Sam phải có thể nhận về mức hình phạt đến 110 năm tù.
Phiên tòa cuối diễn ra vào ngày 28 tháng 3 năm 2024, Sam vẫn khẳng định bản thân đúng và không chấp nhận bất kỳ hình phạt nào, ông tuyên bố mình sẽ kháng cáo.
Ngoài ra, sàn giao dịch FTX cũng bán đi toàn bộ tài sản để chi trả khoản nợ cho các nhà đầu tư. Nguồn tin Bloomberg cho hay, 4 cơ sở chính của FTX là FTX Trading và Alameda đã dự trữ số tiền mặt lên đến 4,4 tỷ USD đến cuối năm 2023.
Tuy đã rất nỗ lực để xoay sở trả nợ cho khách hàng nhưng vẫn không thể trả hết. Vào ngày 27 tháng 12 sàn công bố thông tin rằng, việc dùng giá trị tiền số ở thời điểm FTX phá sản được coi là biện pháp tốt nhất để trả nợ cho các khách hàng.
Xem thêm:
Bitkingdom là gì? Những dấu hiệu cảnh báo lừa đảo cần biết
Thảm họa sàn giao dịch Bitcoin lớn nhất lịch sử – Mt. Gox sụp đổ
Các phương pháp giải quyết khi FTX phá sản
Vậy sàn FTX giờ ra sao? Sàn giao dịch này đã trả hết nợ cho các nhà đầu tư hay chưa? Đừng bỏ lỡ nội dung tiếp theo để biết cụ thể hơn nhé.
Hậu quả pháp lý đối với Sam Bankman-Fried (SBF)
Tính đến ngày đầu năm 2025, Sam Bankman-Fried (SBF) đã nhận bản án 25 năm tù giam vì tội lừa đảo. Đây cũng là một trong những vụ bê bối tài chính lớn nhất trong lịch sử thị trường tiền mã hóa, để lại ảnh hưởng sâu rộng đến niềm tin của các nhà đầu tư toàn cầu vào Crypto.
Ngoài ra, FTX để lại khoản nợ khổng lồ lên đến 3,1 tỷ USD đối với 50 chủ nợ lớn nhất, ảnh hưởng đến khoảng 1 triệu nhà đầu tư tham gia giao dịch tại sàn. Tổng thiệt hại của vụ bê bối này ước tính lên tới hàng tỷ USD.
CNN đã đưa tin về bản án đối với SBF và mặc dù không gây bất ngờ, nhưng bản án này vẫn khiến nhiều người chú ý. SBF đã bị cáo buộc 7 tội danh liên quan đến tài chính và thẩm phán Lewis Kaplan là người đưa ra phán quyết cuối cùng. Ông Kaplan nhận định rằng SBF có khả năng tái phạm cao và hành động của ông sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường.
Mặc dù bản án này nhẹ hơn so với mức án 40 – 50 năm tù mà công tố viên đề xuất, nhưng SBF vẫn phải chịu trách nhiệm nặng nề về hành vi lừa đảo của mình. Liệu SBF có thể giảm án không? Theo quy định của pháp luật Mỹ, chưa có quy định cụ thể về việc giảm án hay ân xá đối với các vụ án liên bang. Tuy nhiên, nếu SBF có thái độ cải tạo tốt trong tù, có thể giảm bớt thời gian thi hành án.
Ông Mitchell Epner, công tố viên, cho rằng SBF có thể chỉ phải ngồi tù khoảng 12,5 năm nếu cải tạo tốt và được công nhận bởi các quản giáo. Tuy nhiên, đây chỉ là phỏng đoán và chưa có gì chắc chắn.
Quan điểm và phát ngôn của SBF
Trong phiên tòa ngày 28/3, trước khi nhận bản án 25 năm tù, SBF đã lên tiếng về hành động của mình và gửi lời xin lỗi đến các khách hàng của FTX. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng lời xin lỗi này không đủ chân thành và SBF chỉ đang cố gắng đổ lỗi cho người khác, đặc biệt là những đồng sáng lập FTX như Gary Wang và Caroline Ellison. Ông không thừa nhận hoàn toàn trách nhiệm mà chỉ nhắc đến những thành tựu trước đó, khiến cộng đồng cảm thấy thất vọng.
Không chỉ chịu bản án nặng nề, SBF còn phải đối mặt với chi phí bồi thường thiệt hại lên tới 11 tỷ USD. Theo phán quyết của thẩm phán Lewis Kaplan, SBF sẽ phải chi trả một khoản tiền lớn để giải quyết hậu quả mà ông gây ra cho thị trường và các khách hàng của FTX. Quá trình bồi thường này sẽ bao gồm việc tịch thu các tài sản như bất động sản và du thuyền mà SBF đã sở hữu từ nguồn tiền không minh bạch.
Cựu công tố viên Mitchell Epner cho rằng, khoản bồi thường này cũng chính là hình phạt mạnh mẽ nhằm bảo vệ sự công bằng và minh bạch trong hệ thống pháp lý của Mỹ.
Tình hình hiện tại của FTX
Sau hơn hai năm kể từ khi FTX nộp đơn phá sản vào tháng 11/2022, quá trình tái cấu trúc của sàn giao dịch này đang bước vào giai đoạn then chốt. Dưới sự lãnh đạo của ông John J. Ray III, kế hoạch tái tổ chức theo Chương 11 đã được tòa án phê duyệt và chính thức có hiệu lực từ ngày 3 tháng 1 năm 2025.
Để đảm bảo quá trình phân phối diễn ra thuận lợi và minh bạch, FTX đã hợp tác với hai đối tác lớn trong ngành là Kraken và BitGo. Tổng cộng, FTX hiện có từ 14,5 đến 16,3 tỷ USD để hoàn trả cho các nhà đầu tư, vượt qua số nợ ban đầu ước tính khoảng 11,2 tỷ USD. Điều này cho thấy nỗ lực đáng kể của đội ngũ tái cấu trúc trong việc thu hồi tài sản và bồi thường cho các nhà đầu tư bị ảnh hưởng.
Tuy nhiên, vẫn còn một số ý kiến không đồng tình với kế hoạch tái tổ chức, đặc biệt là từ các chủ nợ lớn. FTX đang nỗ lực tối đa hóa tài sản thu hồi để đảm bảo quyền lợi cho tất cả các bên liên quan.
Với tiến trình hiện tại, các nhà đầu tư và chủ nợ của FTX có thể kỳ vọng vào việc nhận lại phần lớn, nếu không muốn nói là toàn bộ, số tiền đã mất trong thời gian tới.
Kết luận
Sàn FTX phá sản đã để lại rất nhiều bài học cho các nhà lãnh đạo, thậm chí là nhà đầu tư. Không nên chủ quan và bỏ qua bất cứ yếu tố nào có thể khiến chúng ta rơi vào trạng thái bất lợi, ngoài ra cần xây dựng các biện pháp đối phó với các tình huống tương tự. Hy vọng bài viết mà blogtrading mang đến sẽ giúp bạn nắm bắt được nhiều thông tin cần thiết.
